دانه های روغنی بخشی از گیاهان هستند که در آن ها ترکیبات چربی ذخیره می شوند. این ترکیبات چربی می توانند به صورت روغن یا چربی جامد باشند. برای استخراج روغن از دانه، معمولا از روش های فیزیکی مانند فشار یا حرارت استفاده می شود. روغن های حاصل از انواع دانه های روغنی می توانند دارای خواص متفاوتی باشند.
آشنایی با انواع دانه های روغنی
در این بخش به معرفی چند نوع از دانه روغنی می پردازیم که در ایران و جهان کشت و مصرف می شوند.
دانه های روغنی کنجد
دانه کنجد، محصول گیاهی است که در مناطق گرم و خشک رشد می کند. این گیاه دارای گل های سفید، زرد یا صورتی است که در انتهای شاخه ها قرار دارند. انواع کنجد در میوه هایی به شکل مغزه قرار دارند که پس از خشک شدن باز می شوند. معمولا سفید، قهوه ای، سیاه یا قرمز هستند.
روغن کنجد از دانه های کنجد استخراج می شود که دارای رنگ زرد یا قهوه ای و بوی مشخصی است و دارای اسیدهای چرب غیر اشباع بالا و اسیدهای چرب اشباع پایین است. این روغن دارای ویتامین های E، B و K و مواد معدنی مانند منیزیم، کلسیم، آهن و روی است. مقاوم در برابر اکسیداسیون است و می تواند در دماهای بالا استفاده شود. در آشپزی، صنایع غذایی، دارویی و آرایشی کاربرد دارد. دانه های کنجد نیز به عنوان خوراکی، ادویه، علوفه و کنجاله مورد استفاده قرار می گیرند.
شاه دانه یکی از انواع دانه های روغنی
دانه شاه دانه یکی دیگر از انواع دانه های روغنی است که در مناطق گرم و مرطوب رشد می کند. این گیاه دارای گل های سفید یا صورتی است که در انتهای شاخه ها قرار دارند. دانه های شاه دانه در میوه هایی به شکل مخروط قرار دارند که پس از خشک شدن باز می شوند. این دانه ها معمولا سفید، قهوه ای یا سیاه هستند.
روغن شاه دانه از دانه های شاه دانه استخراج می شود که دارای رنگ زرد و بوی تندی است. دارای اسیدهای چرب غیر اشباع بالا و اسیدهای چرب اشباع پایین است. این روغن دارای ویتامین های A، B، C و E و مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم، فسفر و آهن است.
روغن شاه دانه دارای خواص ضد التهابی، ضد قارچی، ضد باکتریایی، ضد ویروسی، ضد اکسیدانی و تقویت کننده سیستم ایمنی است. روغن شاه دانه در دارویی، آرایشی و غذایی کاربرد دارد. دانه های شاه دانه نیز به عنوان خوراکی، ادویه، علوفه و کنجاله مورد استفاده قرار می گیرند.
دانه زیتون
دانه زیتون، محصول گیاهی است که در مناطق مدیترانه ای و خاورمیانه رشد می کند. این گیاه دارای گل های سفید یا صورتی است که در انتهای شاخه ها قرار دارند. دانه های زیتون در میوه های زیتون قرار دارند که پس از برداشت و فرآوری از آن ها روغن زیتون تولید می شود.
دانه های زیتون معمولا سبز، قهوه ای یا سیاه هستند. روغن زیتون از دانه های روغنی زیتون استخراج می شود که دارای رنگ زرد یا سبز و بوی مطبوعی است. دارای اسیدهای چرب غیر اشباع بالا و اسیدهای چرب اشباع پایین است. این روغن دارای ویتامین های A، D، E و K و مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم، سدیم و آهن است. دارای خواص ضد التهابی، ضد اکسیدانی، ضد کلسترول، ضد سرطان و تقویت کننده قلب و عروق است. روغن زیتون در آشپزی، آرایشی، دارویی و صنایع کاربرد دارد. دانه های زیتون نیز به عنوان خوراکی، ادویه، علوفه و کنجاله مورد استفاده قرار می گیرند.
تخم آفتابگردان از انواع دانه های روغنی
تخم آفتابگردان، محصول گیاهی است که در مناطق معتدل و خشک رشد می کند. این گیاه دارای گل های بزرگ و زرد است که در انتهای شاخه ها قرار دارند. تخم آفتابگردان در میوه هایی به شکل گرد و کاسه ای قرار دارند که پس از برداشت و خشک شدن از آن ها جدا می شوند. معمولا سفید، قهوه ای یا سیاه هستند.
روغن آفتابگردان از تخم آفتابگردان استخراج می شود که دارای رنگ زرد و بوی ملایمی است. روغن آفتابگردان دارای اسیدهای چرب غیر اشباع بالا و اسیدهای چرب اشباع پایین است. این روغن دارای ویتامین های E، B و K و مواد معدنی مانند منیزیم، روی، مس و منگنز است. دارای خواص ضد اکسیدانی، ضد التهابی، ضد کلسترول و تقویت کننده قلب و عروق است. روغن آفتابگردان در آشپزی، صنایع غذایی، دارویی و آرایشی کاربرد دارد. تخم آفتابگردان نیز به عنوان خوراکی، علوفه و کنجاله مورد استفاده قرار می گیرند.
دانه کتان از انواع دانه های روغنی
یکی دیگر از دانه های روغنی دانه کتان است. دانه کتان، محصول گیاهی است که در مناطق معتدل و سرد رشد می کند. این گیاه دارای گل های آبی یا بنفش است که در انتهای شاخه ها قرار دارند. دانه های کتان در میوه هایی به شکل مغزه قرار دارند که پس از برداشت و خشک شدن از آن ها جدا می شوند.
دانه های کتان معمولا قهوه ای یا سفید هستند. روغن کتان از دانه های کتان استخراج می شود که دارای رنگ زرد و بوی تندی است. روغن کتان دارای اسیدهای چرب غیر اشباع بالا و اسیدهای چرب اشباع پایین است. این روغن دارای ویتامین های A، E و K و مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم، فسفر و آهن است. دارای خواص ضد التهابی، ضد اکسیدانی، ضد سرطان، ضد دیابت و تقویت کننده سیستم ایمنی است. روغن کتان در دارویی، آرایشی و غذایی کاربرد دارد. دانه های کتان نیز به عنوان خوراکی، ادویه، علوفه و کنجاله مورد استفاده قرار می گیرند.
دانه سویا
دانه سویا را می توان جزو دانه های روغنی دانست. گیاه سویا در مناطق گرم و مرطوب رشد می کند. این گیاه دارای گل های سفید یا صورتی است که در انتهای شاخه ها قرار دارند. دانه های سویا در میوه هایی به شکل لوبیا قرار دارند که پس از برداشت و خشک شدن از آن ها جدا می شوند. دانه های سویا معمولا سبز، قهوه ای یا سیاه هستند.
روغن سویا از دانه های سویا استخراج می شود که دارای رنگ زرد و بوی ملایمی است. دارای اسیدهای چرب غیر اشباع بالا و اسیدهای چرب اشباع پایین است. این روغن دارای ویتامین های A، D، E و K و مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم، سدیم و آهن است. دارای خواص ضد اکسیدانی، ضد کلسترول، ضد سرطان و تقویت کننده قلب و عروق است. روغن سویا در آشپزی، صنایع غذایی، دارویی و آرایشی کاربرد دارد. دانه های سویا نیز به عنوان خوراکی، علوفه و کنجاله مورد استفاده قرار می گیرند.
خلاصه ای از انواع دانه های روغنی
دانه های روغنی محصولاتی هستند که از آن ها روغن های خوراکی استخراج می شوند. این روغن ها می توانند در غذاها، صنایع، داروها و آرایشی بهره برداری شوند. علاوه بر روغن، منبع با ارزشی از پروتئین، فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی هستند. دارای خواص درمانی و پیشگیری از بیماری های مختلفی مانند التهاب، کلسترول، سرطان، دیابت، روماتیسم، پروستات و … هستند. این دانه ها در کشت و برداشت آسان هستند و نیاز به آب و کود کمی دارند. این دانه ها می توانند در شرایط آب و هوایی مختلف رشد کنند و مقاوم در برابر آفات و بیماری ها هستند.
